’n Omvattende studie deur die Universiteit van Kaapstad (UK) het ontstellend hoë vlakke van damprook (vaping) onder Suid-Afrikaanse skoolgaande jeugdiges blootgelê. Die navorsing, die eerste van sy soort in die land, het meer as 25 000 leerders uit 52 skole ingesluit en toon dat dié gebruik skerp in hoër grade toeneem en toenemend ook jonger kinders raak.
Mike Bolhuis van Specialised Security Services (SSS) sê die hoofbevinding van die studie toon ‘n hoë voorkoms in damprook onder hoërskoolleerlinge. Die studie dui daarop dat 16,8% van hoërskoolleerlinge aktiewe e-sigaretgebruikers is. Die syfers klim vinnig volgens ouderdom: sowat 9% van gr. 8-leerlinge vape gereeld, terwyl die gemiddelde gebruik onder gr. 12’s tot 29,5% styg.
Laerskole is ‘n stygende bekommernis. Gesondheidsnavorsers en onderwysowerhede waarsku dat die tendens merkbaar na laerskoolvlak deursyfer. Die Wes-Kaapse onderwysdepartement het ’n toename opgemerk in jong kinders wat met e-sigarette by skole betrap word, ‘n teken dat ingryping veel vroeër moet begin.
Die ernstigste bevinding is dat 88% van jong damprokers nikotien gebruik. Byna die helfte (47%) damprook binne die eerste uur nadat hulle wakker word, wat op ‘n gevorderde nikotienafhanklikheid dui. Kenners skat dat tot 61% van tienerdamnprokers reeds ernstig verslaaf kan wees. Leerlinge gee aanvanklike nuuskierigheid, sosiale invloed en portuurdruk as redes waarom hulle met die gewoonte begin. Mettertyd verander die motivering na die bestuur van angs, spanning, depressie en uiteindelik die fisieke behoefte aan nikotien. Kenners beklemtoon dat nikotien uiters skadelik is vir die ontwikkelende adolessente brein, met risiko’s vir konsentrasie- en leerprobleme, buierigheid en wisselende emosies, swak impulsbeheer en moontlike langtermyn-gesondheidskomplikasies en afhanklikheid van ander stowwe.
Cansa waarsku dat die idee dat damprook net “waterdamp” is, ’n gevaarlike wanopvatting is. Bewyse neem toe dat damprook kan lei tot nikotienverslawing, longskade, oorskakeling na tradisionele tabakprodukte en die skep van ’n nuwe generasie nikotienverslaafdes, dikwels gelok deur geurmiddels en stylvolle ontwerp wat jong gebruikers teiken.
Damprookprodukte bly uiters toeganklik, selfs vir kinders, met bestellings moontlik deur toepassings soos Checkers Sixty60 of Uber Eats. Intussen werk die regering aan die Tobacco Products and Electronic Delivery Systems Control Bill, wat vir die eerste keer streng regulasies spesifiek vir e-sigarette sal instel. Huidige bewusmakingsprogramme word hoofsaaklik deur gesondheids-NRO’s en gemeenskapsorganisasies, in vennootskap met skole, gelei.
Hierdie inisiatiewe sluit in:
Openbare bewusmaking in – Cansa en die National Council Against Smoking (Ncas) voer landwye veldtogte om die mite van ’n “veiliger opsie” te weerlê.
Onderwys in skole en by ouers – kenners pleit dat die gevare van damprook van laerskoolvlak af in die skoolleerplan geïntegreer word. Ouers en onderwysers word gevra om die tekens van damprook te ken en gereelde gesprekke met hulle kinders daaroor te voer.
Ondersteuning vir verslaafde tieners – professionele beskikbare hulp vir jong gebruikers. Dokters en skoolberaders kan nikotienvervangingsterapieë of gedragsberading aanbeveel om op te hou.
Bronne: SSS, CANSA
CANSA: Vaping is nie ’n veilige vorm van rook vir jongmense of volwassenes nie.
https://cansa.org.za/damprook-vaping-is-nie-n-veilige-vorm-van-rook-vir-jongmense-of-volwassenes-nie-waarsku-kansa/
CANSA: Vaping is not a safe form of smoking for youngsters or adults.
https://cansa.org.za/vaping-is-not-a-safe-form-of-smoking-for-youngsters-or-adults-warns-cansa/
CANSA-video: Tabakmaatskappye teiken die jeug.
https://cansa.org.za/video-tabacco-companies-target-youth/
